Waar komt het water van de Middellandse Zee vandaan?
Alcyon, de boot die een expeditie "van de Middellandse Zee naarSpitsbergen" onderneemt, is juist doorheen de Straat van Gibraltargevaren. De ideale gelegenheid dus om zich af te vragen vanwaar hetwater van de Middellandse Zee komt.
Wist u dat de Middellandse Zee elk jaar zowat één meter water "verliest" door verdamping ? Waar komt het water vandaan dat het evenwicht herstelt ?
De Middellandse Zee "verliest" haar water
Het klimaat in de Middellandse regio is zeer warm en aangenaam, en biedt vooral warme en droge zomers aan. Hoewel deze omstandigheden synoniem staan voor een fantastische zomervakantie aan het strand, zorgen ze ook voor de verdamping van een belangrijke hoeveelheid water. Zo verliest de Middellandse Zee elk jaar ongeveer één meter diepte!
Het verdampte water laat wel al zijn zout achter in het overblijvende water. Daarom voelt u zich, wanneer u zwemt, veel lichter in de Middellandse Zee dan in de oceaan: het water van de Middellandse Zee bevat veel meer zout dan het water van de Atlantische Oceaan (36 tot 38 gram per liter in de Middellandse Zee tegenover 34,9 gram per liter in de Atlantische Oceaan).
De oorsprong van het water van de Middellandse Zee
Dit "verlies" aan water wordt gecompenseerd door de aanvoer van ander water. Maar waar komt dat ander water dan vandaan ?
- Een klein deel is afkomstig van de regen en de rivieren (1200 km3 per jaar);
- Een zeer klein deel is afkomstig van de Zwarte Zee (200 km3 per jaar)
- Het grootste deel is afkomstig van de Atlantische Oceaan, en wordt aangevoerd via de Straat van Gibraltar (35 000 km3 per jaar)
Wetenschappers hebben uitgerekend dat de Middellandse Zee ongeveer 100 jaar nodig heeft om haar hele waterreservoir te vernieuwen (door verdamping en aanvoer van water via de Straat van Gibraltar).
De Straat van Gibraltar is niet echt breed (ongeveer 14 km op het smalste punt) en niet echt diep (ongeveer 300 meter). Daarom is de stroming, die van de Atlantische Oceaan naar de Middellandse Zee loopt, er redelijk sterk, zoals kon waargenomen worden door de bemanning van de Alcyon toen ze de Middellandse Zee wou verlaten via de Straat van Gibraltar.
31 maart 2005
Eindelijk een gunstige wind! Op naar Gibraltar... dat we gedurende 5 uur aan stuurboord gingen zien, terwijl we met moeite tegen de stroming in gingen! Uiteindelijk, aan het laatste punt, toen we aan zeer trage snelheid vooruit gingen te midden van de vrachtschepen, hebben we het opgegeven en hebben we beroep gedaan op Perkins (de motor van het schip)...
Het moment waarop de Middellandse Zee volledig opgedroogd was
7 miljoen jaar geleden functioneerde het systeem dat we zopas beschreven hebben al op vrij identieke wijze, en de algemene vorm van de Middellandse Zee was bijna dezelfde als diegene die we vandaag kennen. De Straat van Gibraltar bestond toen nog niet, maar er waren wel meerdere kleine zeestraten.
De eerste verschijning van de mens in Afrika vond ongeveer 6 miljoen jaar geleden plaats. In dit tijdperk zwierven de voorouders van vele dieren die we vandaag ook kennen, zoals de katachtigen, de hondachtigen en de knaagdieren, ook reeds op aarde rond.
Het is rond deze periode dat de aanvoer van water komende van de Atlantische Oceaan helemaal of toch bijna helemaal is afgesneden, onder andere ten gevolge van de bewegingen van de tektonische platen (om een definitie te krijgen, raadpleeg een ander artikel op onze website: "Wat als er bergen uit de Middellandse Zee zouden komen?")
En zo is de Middellandse Zee beetje bij beetje opgedroogd, zoals wanneer men een steelpan gevuld met gezouten water op het vuur zou laten verdampen totdat enkel een klein laagje zout op de bodem zou overblijven.
Enorme lagen zout hebben zich op dezelfde manier opgestapeld op de bodem van de Middellandse Zee. Nu en dan slaagden kleine hoeveelheden water er toch in een doortocht te vinden en de bodem van het bekken voor een tijdje op te vullen, vooraleer ook op hun beurt te verdampen. De Middellandse Zee was veranderd in een reusachtige zoutwoestijn.
Deze situatie is gedurende ongeveer 700 000 jaar blijven bestaan. Daarom kan men ook, op sommige plaatsen onder de bodem van de zee, zoutlagen treffen die meer dan 1000 meter dik zijn.
Een gigantische waterval
Uiteindelijk, ongeveer 5,3 miljoen jaar geleden, is de Straat van Gibraltar opengegaan omdat de tektonische platen opnieuw bewogen. Zo ontstond een gigantisch waterval met een debiet dat 1000 keer groter was dan dat van de Niagara-watervallen, en kwam het water van de oceaan in het Middellandse Zeegebied terecht.
En zo kwam het dat, slechts enkele eeuwen later (wat eigenlijk een heel korte periode is op geologische schaal) de Middellandse Zee weer tot op haar normale peil gevuld was.
Meer informatie
Meer te weten komen over hoe de Middellandse Zee is opgedroogd (in het Frans).
